قرارداد B.O.T

منظور از قرارداد بساز، استفاده کن و تحویل بده B.O.T چیست؟

در بخش سوم نکته های قراردادی گفتیم که اجرای پروژه ها اعم از عمرانی یا غیر آن، به دو روش اصلی صورت می گیرد: با تامین سرمایه توسط کارفرما یا تامین سرمایه از سوی پیمانکار. در جایی که پروژه، با سرمایه پیمانکار اجرا می شود، باید به دنبال راهی برای جبران هزینه ها و کسب سود برای او باشیم. گاه این جبران از طریق شریک ساختن او در مالکیت پروژه انجام می شود، مثل قراردادهای مشارکت در ساخت ساختمانها، یا شراکت یک سرمایه گذار در یک پروژه استارتاپی، یا سرمایه گذاری در یک شرکت تجارتی. به اقسام مشارکت اشاره می کنم، چرا که مایلم تاکید کنم این قبیل قراردادها صرفا در مورد کارهای عمرانی به کار نمی رود. بسیاری از نویسندگان اصرار بی دلیل دارند این قراردادها را تنها به پروژه های عمرانی پیوند دهند، در حالی که هیچ ضرورتی در اینخصوص وجود ندارد. به طور خلاصه هر زمان کارفرما توان مالی اجرای کاری را که مایل است یا مکلف است انجام دهد نداشته باشد، می تواند با ارائه پیشنهاد مناسب به شخص یا اشخاصی که توان مالی یا اجرایی کار را دارند رغبت شراکت را در  آنها ایجاد کند. از جمله این قراردادها، بساز، استفاده کن و تحویل بده (B.O.T) است. باز هم مایلم تاکید کنم بر خلاف اعتقاد برخی نویسندگان، از این نوع قرارداد تنها به منظور سرمایه گذاری خارجی استفاده نمی شود و در تمام پروژه های کوچک و بزرگ داخلی هم در صورت سودآوری برای سرمایه گذار، قابل استفاده است: شایع ترین پروژه های داخلی، احداث جاده های بین شهری است. حتما باجه های اخذ عوارض را در جاده های جدیدالاحداث دیده اید! این پولها به جیب چه کسی می رود، دولت یا شرکت سرمایه گذاری که جاده را ساخته؟ این روزها علاوه بر عوارض جاده ای، استفاده از امکانات رفاهی کنار اتوبانها هم تا زمان جبران شدن هزینه ها و سود به سرمایه گذار واگذار می شود. در این نوع قرارداد، ویژگی ها و مشخصات طرح به سرمایه گذار ارائه می شود. سرمایه گذار اجرای آن را تعهد می کند و در مقابل اجرای آن، استفاده موقتی از پروژه پس از تکمیل به او واگذار می شود و پس از مدت مشخص شده جهت استفاده، پروژه به کارفرما تحویل می گردد. برای این قرارداد انواعی ذکر کرده اند، که به نظرم ضرورتی ندارد. چرا که اشخاص می توانند هر نوع قراردادی که مخالف مقررات نباشد را بین هم تنظیم کنند. و لازم نیست نام خاصی هم داشته باشد: بساز، مالک شو، استفاده کن و به کارفرما منتقل کن (B.O.O.T) یا بساز، اجاره کن و سپس منتقل کن (B.R.T) و دیگر اسامی تقریبا مشابه. طرفین تابع توافقات شان هستند و نه اسامی قراردادها. اجرای پروژه به این روش ایراداتی هم دارد، مانند این که پس از ۲۰ سال استفاده از یک هتل، شهربازی، یا واگنهای قطار، معمولا وسایل و امکانات مستهلک می شوند و کارفرما ناگزیر به بازسازی یا تعویض آنها است. اگرچه به شرط سودآوری، امکان تعیین شرایط پروژه در زمان تحویل هم وجود دارد.